جهان مدرن

در کره زمین جزیره ایستر همیشه به عنوان یکی از اسرار آمیزترین مکان ها شناخته شده است. جزیره ایستر جزیره‌ ای است در اقیانوس آرام جنوبی که متعلق به کشور شیلی است. این جزیره با اینکه ۳٬۵۱۵ کیلومتر (۲٬۱۸۵ مایل) در غرب خاک اصلی شیلی قرار گرفته اما استانی جدا از منطقه والپارائیسو (Valparaíso) شیلی بشمار می‌آید. نزدیک ترین جزیره همسایه با جزیره ایستر به نام سالائی گومز (Sala-y-Gomez) که در ۴۰۰ کیلومتری شرق ایستر قرار دارد نیز جزء همان منطقه و استان بشمار می‌ آید. نزدیکترین جزیره مسکونی به ایستر جزیره پیت‌ کرن است که در ۲٬۰۷۵ کیلومتری (۱٬۲۹۰ مایلی) غرب ایستر قرار دارد. مساحت جزیره ۱۶۳٫۶ کیلومتر مربع و جمعیت آن ۳٬۷۹۱ نفر است (سرشماری ۲۰۰۲م). ۳٬۳۰۴ نفر از جمعیت جزیره در مرکز آن شهر هانگا روآ زندگی می‌کنند. جزیره ایستر بویژه بخاطر تندیس‌های ۴۰۰ ساله عجیب باستانی خود معروف است. به این تندیس‌ها که در راستای کرانه دریا به خط ایستاده‌اند موآی گفته می‌شود.

تاریخچه

ساکنان اولیه این جزیره ریشه پلی نزیایی دارند. (DNA گرفته شده از استخوان ها نیز این را تایید می‌کند) و به احتمال قوی آن ها از جزایر مارکوس و در ۳۱۸ میلادی به این جزیره آمدند. (آزمایش کربن از نی‌های یافت شده در یک قبر این را تایید می‌کند). حدس زده شده که مهاجران اولیه که احتمالاً در دریا گم شده بودند، به تعداد کم (کمتر از ۱۰۰نفر) و در چند قایق به این جزیره آمدند. در زمان ورود آن ها بیشتر جزیره جنگلی و پر از پرندگان بوده و شاید مهمترین منطقه برای پرورش پرندگان در منطقه پلی نزیا بوده‌ است. اولین بازدید کنندگان اروپایی این جزیره، سنت های شفاهی ساکنان اولیه این جزیره را ثبت کردند. در این سنت ها، جزیره نشینان ایستر ادعا کرده‌اند که یک فرمانده به نام «هوتو ما توآ» در یک یا دو قایق بزرگ به همراه همسر و خانواده اش به جزیره آمدند. در این افسانه و همچنین تاریخ دقیق سکونت اولیه این جزیره ابهام وجود دارد. ادبیات منتشره در مورد اولین سکونت جزیره ۳۰۰-۴۰۰ میلادی را عنوان می‌کند یا تقریباً زمانی که اولین انسان‌ها در هاوایی سکونت گزیدند. برخی دانشمندان دیگر معتقدند که جزیره ایستر تا زمان ۷۰۰-۸۰۰ میلادی مسکونی نبوده. ساکنان اولیه این جزیره به نظر می‌رسد که از غرب و از جزایر مارکوس آمده‌اند. این افراد با خود موز، سیب زمینی شیرین، نیشکر و گوش فیل آوردند. بر طبق افسانه‌های ثبت شده توسط مسیونرها در دهه ۱۸۶۰ این جزیره دارای سیستم طبقاتی مشخصی بوده است. یک شاه که دارای قدرت خدا مانند بوده، از زمان هوتو ماتوآ بر جزیره حکمرانی می‌کرده. قابل مشاهده ‌ترین عنصر در فرهنگ این جزیره، تولید موآی حجیم و غول پیکر است که قسمتی از نیایش اجداد و نیاکان بوده ‌است. موآی‌ها دارای ظاهری متحدالشکل می‌باشند که در کناره تمام ساحل بر پا شده‌اند و نشانگر اعمال حکومت مرکزی می‌باشد. علاوه بر خانواده سلطنتی، ساکنان این جزیره شامل کشیشان، سربازان و تجار بوده. آخرین شاه، به همراه خانواده اش به عنوان بردگان در دهه ۱۸۶۰ در معادن پرو مردند. پس ازآن شاه یک نشانه سمبلیک پیدا کرد.

نام

قدیمی‌ترین نام شناخته شده این جزیره، Te Pito Ote Henua به معنی مرکز جهان بوده ‌است. در دهه ۱۸۶۰، دریانوردان تاهیتی به جزیره نام Rapa Nui دادند به معنی راپای بزرگ و این به خاطر شباهت جزیره به یکی دیگر از اجزای پلی نزیا به نام Rapa Iti به معنی راپای کوچک بود. مشهورترین نام این جزیره یعنی ایستر(Easter) به خاطر اولین بازدید ثبت شده اروپاییان توسط Dutch Admiral بوده که در شنبه عید پاک ۱۷۲۲ اتفاق افتاد.

موقعیت

این جزیره در ۳۶۰۰ کیلومتری غرب شیلی واقع شده. جزیره ایستر یکی از جزایر مسکونی منفرد جهان می‌باشد. این جزیره تقریباً مثلثی شکل است و مساحت آن ۶/۱۶۳ کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر 3.791 نفر دارد. این جزیره متشکل از ۳ کوه آتشفشانی می‌باشد.

فرهنگ

مردم ایستر در طول تاریخ سیستم خط تصویری ویژه خود بوجود آوردند. دست ‌نوشته‌های آن ها نیز مانند ابعاد دیگر جامعه دور افتاده و مرموزشان هنوز قابل فهم نیستند. هرگز روی جزیره بیش از ۷۰۰۰ نفر زندگی نکرده ‌اند. حدودا بعد از سال ۱۶۰۰ م فرهنگ آن ها به طور ناگهانی و با شدت رو به زوال نهاد. مهم‌ ترین مظهر فرهنگی جزیره ایستر، موآی‌ها هستند که ۲۸۸ تای آن روی سکوهای عظیمی به نام آهو، ایستاده‌اند. فاصله این سکوها از هم حدود یک و نیم مایل است و یک نوار تقریباً سراسری به دور جزیره بوجود آورده اند. ۶۰۰ موآی دیگر، که در مراحل مختلف تکامل هستند، در سرتاسر جزیره پراکنده‌اند. حتی در معادن و کنار جاده‌های قدیمی و کنار ساحل. بسته به اندازه و وزن موآی‌ها، تخمین زده می‌شود که بین ۵۰ تا ۱۵۰ نفر برای حمل آن ها توسط غلطک های چوبی و سورتمه روی آن نیاز بوده. برخی از موآی‌ ها دارای کلاه یا تاج های قرمز رنگی هستند که دلیل آن نامشخص است ولی برخی از باستان شناسان می‌ گویند که اینگونه موآی‌ها مفهوم آیینی خاصی داشتند و یا شاید برای یک طایفه یا خانواده بخصوصی مقدس بوده اند.بر طبق آخرین تحقیقات باستان شناسانی، ۸۸۷ مجسمه سنگی یکپارچه در موزه و در جزیره شناسایی شده است.

آهو (Ahu)

تقریباً در امتداد تمای خطوط ساحلی به جز ارونگو و پویکو پنینسولا می‌توانید سکوهایی به نام آهو را بیابید. اصل و منشأ آن ها به قربانگاه های قدیمی پلی نزیایی برمی گردد که به ابعاد بسیار بزرگ ‌تری توسعه یافته‌ است. از ۳۱۳ آهو باقیمانده تنها ۱۲۵ تا از آن ها یک موآی را حمل می‌کنند. آهویی که در تونگاریکی بزرگ ‌ترین و بیشترین موآی را یعنی مجموعاً ۱۵ عدد دارد.

دیوارهای سنگی

یکی دیگر از مثال های سنگی این جزیره دیوارهای مشهور در «ویناپو» (Vinapu) می‌باشد. که بدون استفاده از ملات ساخته شده و بدقت سنگ ها با هم چفت شده‌اند. این موضوع کاملاً شبیه دیوارهای تمدن اینکاها در پرو است.

خانه‌های سنگی

تعداد ۱۲۳۳ خانه سنگی ما قبل تاریخ که «توپاً (Tupa) نامیده می‌شود، وخانه مرغ ها (Hare Moa) که بعداً بوجود آمد، برجسته ‌ترین خانه‌های به جامانده در این جزیره‌است. خانه‌های سنگی حدود ۶ متر عرض با ساختاری استوانه‌ای شکل و سقفی طاقدار می‌باشد. ورودی این خانه‌ها بسیار پایین است و وارد شدن تنها با سینه خیز رفتن امکان پذیر است. در سال ۱۸۸۲، آلمان ها چند خانه را حفاری کرده و باقیمانده‌های انسانی در داخل خانه‌ها پیدا کردند. مردم محلی به آن ها گفتند که این مکان ها، استراحتگاه شاهان و روسای جزیره ایستر بوده‌اند. هر خانه دو حفره کوچک داشت. اگر روح یک دشمن از یکی از آنها وارد شد، روح مرحوم بتواند از دیگری فرار کند. نکته قابل توجه اینست که تعداد باقیمانده خانه‌های سنگی و موآی‌ها تقریباً نزدیک به هم است و این شاید به این معنی است که برای هر شخص که در یک خانه سنگی دفن می‌شده، یک موآی ساخته می‌شد. استفاده خانه‌های سنگی به عنوان قبر، به نظر می‌رسد که هم‌زمان با تولید موآی و زوال نیایش اجداد و نیاکان متوقف شد. در طی آشفتگی قرن ۱۸، به نظر می ‌رسد که جزیره نشینان شروع به دفن مرده‌هایشان میان خانه‌های آهوس (سکوی موآی) کرده‌اند و از خانه‌های سنگی به عنوان پناهگاه مرغ ها استفاده کردند.

حقایق ثبت شده

جزیره ایستر به دست روسای قدرتمند قبیله اداره می‌شد. در طول دوره ‌ای که جزیره رو به زوال نهاده بود، یک سیستم عجیب برای انتخاب رئیس قبیله، بوجود آمد. قوی ‌ترین جنگجویان تا جزایر همسایه، جایی که پرنده دریایی مهاجر، چلچله سیاه، تخم گذاری می‌کند، شنا می‌کردند. آن ها به دنبال اولین تخم فصل، جزیره را جستجو می‌کردند. اولین جنگجویی که یک تخم پیدا می‌کرد به مدت یکسال رئیس قبیله می‌شد.

رونگورونگو

وجود یکی از دستخط‌ های رمز ناگشوده جزیره ایستر که رونگورونگو (Rongorongo) نامیده می‌شود، توسط یک مسیونر فرانسوی در سال ۱۸۶۴ گزارش شد. در آن زمان ، چندین جزیره نشین ادعا می ‌کردند که که می‌توانند آن را بخوانند اما تمام تلاش ها بی نتیجه ماند. با توجه به اینکه تنها یک قسمت کوچک از جمعیت باسواد بودند، رونگورونگو یک امتیاز حکومت کردن بر خانواده‌ها و کشیشان بوده ‌است. از صدها میز و صندلی و وسایل چوبی که رونگورونگو روی آن حکاکی شده، تنها ۲۶ عدد سالم مانده و تمام آن ها در موزه‌های سراسر دنیا است و هیچ کدام در جزیره نمی‌باشد. تمام تلاش ها برای رمز گشایی این متن بی حاصل بوده است. انجمن علمی حتی نمی‌تواند بگوید که آیا رونگورونگو یک شکل نوشتاری است یا نه. اگرچه افسانه‌ها می‌گویند که هوتوماتوآ میزهای اولیه را با خود به این جزیره برای اولین بار آورد. همچنین اینگونه احتمال داده می‌شود که در معرض قرار گرفتن جزیره نشینان با نوشته‌های غربی در طی بازدید اسپانیایی‌ها در سال ۱۷۷۰ موجب شده تا آن ها از شیوه حکومت و قانونگذاری آن ها الهام گرفته و رونگورونگو را به عنوان یک ابزار مذهبی ایجاد کنند.