استخوان از دو نوع سلول ساخته می شود؛ نوع اول بافت استخوانی را می سازند تا کلسیم و سایر مواد معدنی را از جریان خون جذب کند.نوع دوم کلسیم را آزاد می کند تا امکان مصرف آن را برای سایر عملکردهای اساسی بدن فراهم کند .

 

زمانی که در برنامه غذایی روزانه فرد به اندازه کافی مواد معدنی و به خصوص کلسیم وجود نداشته باشد، بدن کمبود این مواد را از استخوان ها فراهم می کند. در نتیجه ذخیره کلسیم در استخوان ها کاهش می یابد.

 

روند رشد پوکی استخوان درمردان بسیار آهسته است ولی در سنین 65 و 75، زنان و مردان به یک نسبت تراکم استخوانی خود را از دست می دهند و نرخ کاهش حجم استخوان در آنها برابر است.

 

فرآیند پوکی استخوان در مردان از 40 سالگی و در زنان از حدود 30 سالگی آغاز می شود و پس از یائسگی شدت می یابد.

 

مهمترین عوامل بروز پوکی استخوان عبارتند از :

 

• افزایش سن

 

• کم تحرکی

 

• مصرف طولانی مدت داروی کورتون

 

• نژاد سفید

 

• فرسودگی ناشی از حاملگی

 

• یائسگی زودهنگام

 

• داشتن سابقه خانوادگی در پوکی استخوان

 

• کاهش هورمون های جنسی در زنان و مردان ( به ویژه هورمون استروژن در زنان یائسه)

 

• کشیدن سیگار

 

• نوشیدن الکل

 

• نوشیدن نوشابه های گازدار

 

• استرس دائم و ضعف سیستم اعصاب

 

• فقر غذایی ( کاهش مصرف کلسیم و ویتامین D)

 

روش های تشخیص پوکی استخوان

 

روش های گوناگونی مانند عکسبرداری با اشعه ایکس برای تشخیص پوکی استخوان وجود دارد ولی متداول ترین و قابل اطمینان ترین روش، سنجش تراکم استخوان یا دنسیتومتری (Densitometry) است.

 

در این روش نیازی به آمادگی قبلی بیمار و مصرف داروی خاص نیست و با استفاده از آن کمترین تغییر در ذخیره استخوانی بدن قابل تشخیص است.

 

پیشگیری از بیماری پوکی استخوان

 

• مصرف مقدار کافی کلسیم در روز

 

مصرف روزانه 1000 میلی گرم کلسیم در روز برای زنان ضروری است. این مقدار برای زنان 50 سال به بالا به میزان 1500 میلی گرم در روز افزایش می یابد.

 

کلسیم از طریق مصرف روزانه انواع لبنیات مخصوصا شیر ( روزی سه لیوان ) و قرص های مکمل کلسیم در بدن ذخیره می شود.

 

بر خی از مواد غذایی حاوی کلسیم عبارتند از سبزیجات دارای برگ تیره مانند : کاهو و اسفناج – کلم سفید – شلغم – خربزه – سویا – آب پرتقال – شیر سویا – انواع غلات – پونه – ترکیب پیاز و جعفری – بادام – ماهی

 

• مصرف ویتامین D

 

مصرف این ویتامین همراه با کلسیم موجب جذب بهتر کلسیم در بدن می شود. این ویتامین از طریق قرص های مکمل و نور آفتاب تامین می شود.

 

مهمترین و ساده ترین روش پیشگیری از بیماری پوکی استخوان، 30 تا 60 دقیقه پیاده روی روزانه است. این راهکار منجر به افزایش ذخیره استخوانی حتی تا هفت برابر نیز می شود. انواع فعالیت های ورزشی دیگر از جمله شنا نیز باعث افزایش ذخیره کلسیم در بدن می شوند.

 

• ترک سیگار

 

• آرامش اعصاب

 

آکثر آسیب های جدی ناشی از پوکی استخوان در ناحیه لگن، ستون فقرات ( مهره های پشتی و کمری)، مهره های گردن و مچ دست است که معمولاً با درد فراوان همراه است.

 

تمامی افراد باید توجه داشته باشند که شروع این بیماری خاموش از حدود 30 سالگی است و ممکن تا 25 سال اول هیچ علامتی به همراه نداشته باشد و بیمار از وجود آن به طور کلی ناآگاه باشد.